AYI SARIMSAĞI
ALLIUM URSINUM L
(Liliaceae-fam)
BULUNDUĞU YERLER:Geniş yapraklı, gölgelik orman ve dağlarda, 1000 m. kadar yükseklikte olan yerlerde bulunur.
YAPISI:Çok yıllık otsu bitkidir.40 cm. kadar yükseklikte sap 3 köşeli, sarımsak kokulu, yaprak dölyatağı ile kaideye sarılıdır.Soğan eşkenar, zarla örtülüdür.Yapraklar; 2 adet, sap kaidesinden çıkar, eliptik mızrak şeklinde, 5-20 cm. kadar uzunluktadır.Çiçekler beyaz, gözenekli yarımküre biçiminde, sap uçlarındaki siperlikte toplu haldedir.
KULLANILAN KISIMLAR:Soğancıklar kullanılır.Soğancıklar tohumların olgunlaşmasından sonra (Haziran-Ağustos aylarında) çıkarılır.Gölgede veya 40 dereceye kadar ısılı fırınlarda kurutulur.Kuru soğan; sarımsak kokulu ve yakıcı tattadır.Rutubet payı %16’dır.Torbalarda paketlenir.Gölgede, kuru ve havadar binalarda muhafaza edilir.
KİMYEVİ TERKİBİ:(vinilsulfid, alilsulfid vs.’den ibaret) eterik yağ, vitamin C, merkaptan izleri, iyod, bir aldehid, polisulfidler vs. ihtiva eder.
HANGİ HASTALIKLARDA KULLANILIR:Kuvvetli antimikrobik (bakterisid ve bakteriostatik), solucan düşürücü ve antiskleroz tesire sahiptir.(Trihomanas vaginalis basillerinden ileri gelen) beyaz akıntı, ateroskleroz, yüksek tansiyon, solucanlar ve karaciğer ağrılarında kullanılır.
Halk tababetinde;mide ağrıları, gaz, hıçkırık, çıban, uykusuzluk, nefes darlığı, sıtma, bronşit vs.’ye karşı kullanılır.Taze soğancıklar lapa halinde dövülerek haricen;ezik, vuruk yaralara konur.Beyaz akıntıyı yıkamada kullanılır.Ayı sarımsağı saç dökülmesine ve romatizmaya karşı (deri oğuşturulur) etki eder.1/10 nisbetinde suyla haşlanırsa, solucanların düşürülmesinde vs. kullanılır.
KULLANILIŞI:Dövülmüş soğancıktan 1 kahve kaşığı 400 gr. suda 1 saat bekletilir. Günde 3 defa yemeklerden evvel birer çay bardağı alınır veya 10 adet taze soğan iyice ezilerek 500 gr. yoğurt ile karıştırlır.Günde 3 defa yemeklerden sonra birer çorba kaşığı alınır.
Halk tababeti; kültür sarımsağın (Allium sativum L.) toprak üstü ve altı kısımlarının aynı hastalıklara karşı kullanılmasını tavsiye eder.