PULMONARIA OFFICINALIS L.
(Borraginaceae-fam.)
Bulunduğu Yerler: Çalılıklar arasında, geniş yapraklı ormanlarda, memleketin orman bölgelerinde yetişir.
Yapısı: 30 cm. kadar yüksek, otsu bir bitkidir. Köksap dallı, sap bezimsi tüylerle ve gergin sert kıllarla kaplıdır. Dip yapraklar daha büyük, bütün kenarlı, kalp şeklinde yumurta biçimi arası, sivrice uzun saplı, pürtüklü tüylü, ekseriya beneklidir. Saptaki yapraklar daha ufak, bitişik, eşkenar, çiçekler sap uçlarında bulunur. Çiçekler önce kırmızı, sonraları mavimtırak menekşe, kenarları koyu mavi renktedir. Çanak sert kıllı, 5 sığ bölümlü, huni şeklindeki taç 5 yapraklı ve 5 erkek organlıdır. Çiçeklerdeki renk değişimi hücre suyu terkibinde kimyevi değişikliklerden ileri gelir. Balverici bir bitkidir.
Kullanılan kısımlar: Dip yapraklar veya toprak üstü kısımlar kullanılır. Çiçek açma zamanında (Nisan, Mayıs aylarında) toplanır. Gölgede veya 40 dereceye kadar ısılı fırınlarda kurutulur. Kuru bitki yeşil renktedir. Kokusuz az buruk tattadır. Kabul edilen rutubet %12’dir. Balya halinde paketlenir. Kuru ve havadar binalarda muhafaza edilir.
Kimyevi Terkibi: %15 kadar madeni maddeler %4 kadarı eriyik, %1 kadar erimez silikatlar, vitamin C, provitamin A, rutin, reçineler, sepi maddeler, helme, ciğerotu muhtevasında mangan bulunmaması alaka uyandırmaktadır. Mangan kan teşekkülünü ve büyümeyi tahrik eder, vitamin B12 nin teşekkülünü sağlar ve iç ifrazatlardan bazılarının faaliyetlerini düzene sokar.
Hangi Hastalıklarda Kullanılır: Yumuşatıcı ve az sıkıştırıcı, kan yapıcı tesirdedir.
Ciğerotu halk tebabetince boğazd iltihabı, akciğer veremi, anjin, bronşit, nefes darlığı gibi hastalıklarda balgam söktürücü, ishale karşı, alta kaçırma (köksap haşlaması) vs. yerlerde kullanılır. Tıbbi ciğerotunun köksap haşlamasından elde edilen mayi basurlar, kan tükürme ve kan işlemede de kullanılır. Haricen yara ve ekzamalı yerleri yıkamakta kullanılır.
Kullanılışı: Bitkiden 2 çorba kaşığı 0,5 lt kaynar su ile haşlandıktan sonra 1 saat bekletilir. Günde 4 defa yemeklerden evvel birer çay bardağı alınır.