Çayir Düğmesi Büyük Çayir Düğmesi

Çayir düğmesi Büyük Çayir düğmesi

(Sanguis sözcüğü Latincede “kan” sorbere sözcüğü ise “içine çekmek” demektir.”Kan emen” “kanı içine alan” gibi bir anlam.Bu çiçeklerin renginden çok bitkinin kökünde bulunan tanen dolayı kan dindirici özelliğine bir göndermedir.Officinalis de “tıbbi” eczacılıkta kullanılan” demek olduğuna göre bitkinin latince adı “Tıbbi kan emici” demek oluyor.İkinci tür bitkideki cins adı minor ise “küçük” demek “küçük kan emici”)

Sanguisorba officinalis türü 30-150 cm boylarında oluk gibi derin çizgili dallara ayrılan yapıda hoş kokulu hepyeşil, çok yıllık, otsu bir bitkidir.Almaşık dizilişli yaprakları 2-4 cm uzunluğunda dişli kenarlı 3-7 çift yumurtamsı yaprakçıktan oluşur,uçta tek bir yaprakçık bulunur.Dal uçlarında temmuz- eylül aylarında açan koyu kırmızı kan rengi 2-3 cm uzunluğunda silindirik çiçekleri vardır.Meyveleri dörtgen şeklindedir.

Anayurdu Avrupa ve Batı Asya’dır, Kuzey amerika’da kültürü yapılır.

Deniz yüzeyiyle 1800 metre yüksekliğe kadar olan nemli çayırlarda akarsu kenarlarında hafif bataklık ormanlık kenarlarında yetişir.

Kültürel yolla üretimi mümkündür.Tohumları güneşli ve hafif gölgeli yerlere ilkbahar yada sonbaharda ekilir.Fideler 30 cm aralıklarla şaşırtılır.

Sanguisorba minor türü 20-75 cm boyutlarındadır.Rozetsi küçük yaprakları oyamsı dişli kenarlarıdır.Dal uçlarında nisan-haziran aylarında açan kırmızı benekli ama asıl yeşil renkli nektarsız küremsi çiçekleri vardır.

ılıman geçen kışlarda yaprakları dökülmeyebilir.Zaten bitki ilkbaharda ilk yeşerenler arasında yer alır.

1400 metre yüksekliğe kadar dağ ormanlarında gölgelik yerlerde yetişir.Ülkemizde Isparta –Gelendost’ta “ Amelotu” Antalya-Elmalı da “kelekotu” adıyla anılan bitkinin silifke yakınlarında bulunan bir türüde “Kara gündürme” diye adlandırılır.

Lezzeti hodana benzer ve onun gibi çiğ tüketilir.Salatalık kokusu yayan hafif acımsı taze yaprakları salatalara, garnitürlere, çorbalara, çeşitli yemeklere içkilere katılır.

Beyaz peynirin oluşumuna ve mimozalı yumurtaya katılır.Yağ yada sirke şişelerinin içine birkaç yaprak konabilir.

Salata yapmak yada başka şekilde kullanmak için taze rozet yaprakları eylül- nisan aylarında toplanır.

Bitkinin bileşiminde tanen C vitamini ve yağ bulunur.Tanence zengin olan kökleriyle yapraklarının idrar arttırıcı ishal giderici, iştah açıcı, sindirim kolaylaştırıcı, kan dindirici, yara iyileştirici, etkileri vardır.Kaşınmaya , basura, menopoz rahatsızlıklarına yaraya iyi gelir.Basur memeleri ve yaralar için dışardan uygulanır.Parklarda, bahçelerde, bordürlerde bir kaçı bir arada süs bitkisi olarak yetiştirilir.