HİBEN, YABANİ TURP, BAYIR TURPU
ARMORACIA RUSTICANA (LAM.) P. GARTN
B. MEYER ET SCHREB. (COCHLEARIA ARMORACIA L.)
Bulunduğu Yerler: tıbbi bitki ve baharat olarak yerleştirilmektedir. Yabani halde nadiren tesadüf edilir. Avlu boylarında ve bahçelerde görülür.
Yapısı: 40-100 cm. kadar yüksek, dallı, gelişken damarlı, etli, beyaz renkte köksaplı çok yıllık otsu bir bitkidir. Yapraklar büyük, palak, koyu yeşil, dip yapraklar yumurta biçiminde, ekseriya tüysü parçalı, 30 cm. kadar uzun saplı, yukarıdakiler kısa saplı veya gövdeye bitişiktir, elipti ile mızrak arası iri dişli, veya bütündür. Çiçekler ufak, beyaz, çanak 4 yapraklı, taç 4 yapraklı ve 6 adet erkek organı vardır. Meyve eşkenar fasulye başaktır.
Kullanılan Kısımlar: Köksap, Ekim-Kasım aylarında topraktan çıkarılır. Taze kalması için nemli kumlara gömülereksaklanır. Kökler hardal kokusunda ve yakıcı tattadır. İstenildiği taktirde gölgede veya 35 dereceye kadar ısılı fırınlarda kurutulur. Torbalarda paketlenir. Kuru ve havadar binalarda muhafaza edilir.
Kimyevi Terkibi: Hardal yağı gibi eterik yağ, sinigrin glikozidi, bu mirozin fermenti te siriyle hardal yağına, potasyum sülfat asidi ve glikoz asparagin, glumatin, nişasta, şeker, zamk, reçine, vitamin C ihtiva eder.
Hangi Hastalıklarda Kullanılır: İdrar söktürücü, gaz çıkartıcı ve yağlımaddelerin sindirimini kolaylaştırır.
Köksaplar Halk tababetinde karın bölgesinde su toplaması, mesane ve böbreklerde taş, romatizma, podagra (nikris), boğmaca, gaz nefes darlığı, iştah açıcı, cinsi iktidarı uyarıcı, gibi yerlerde kullanılması tavsiye olunur. Haricen romatizma, zatürre ve nikriste lapa halinde kullanılır. Yapraklar, baş ağrısında ıslatılarak başa konur.
Kullanılışı: Hiren Halk tababetimizde 1/10 yoğurt ile karıştırılarak şeker hastalığına, yüksek tansiyona karşı kullanılır. Günde 4 defa yemeklerden evvel birer çorba kaşığı alınır.
Rendelenmiş kökten 1 çorba kaşığı 400 gr. kaynar su ile haşlanır, 1 saat bekletilir. Günde 4 defa yemeklerden evvel birer kahve fincanı alınır.