Kuzu Kulağı

(Diğer adları: Ebemekşisi, Ekşilik, Ekşimik, Turşuotu) Karabuğdaygiller familyasındandır. Anayurdu bilinmeyen kuzukulağı türleri, Anadolu’da kalkerli topraklar dışında gölgelik ve nemli yerlerde yaygın olarak yetişen, çokyılık otsu bitkilerdir. Rumex cinsi bitkilerden burada yalnızca Büyük kuzukulağı (R. acetosa) ve Küçük kuzukulağı (R. acetosella) türlerinden söz edeceğiz. Bu türler 60 cm’ye kadar boylanabilir. Gövdesi kabarık çizgili, sulu ve kırmızımsı renklidir.

Ok biçimli, iri ve kabarık yaprakları tüysüz olur. Yaz aylarında açan başak halindeki pembemsi renkli, sık dizilişli çiçekleri koparıldıkça, bitki yeni yapraklar verir. Çiçeklerinden, parlak koyu kahverengi minik tohumları olgunlaşır. Kuzukulağı türleri, döktüğü tohumlarıyla çoğalırken, istenirse köklerinin bölünmesiyle de çoğaltılabilir.

Kuzukulağı türlerinin tadı ekşi olan yaprakları A, B ve C vitaminleriyle potasyum yönünden zengindir. Körpe yaprakları çiğ olarak salatalarda tüketilir ya da ıspanak gibi pişirilip sebze olarak yenir.

Halk tebabetinde kullanımı;

1. Yaprakları, böbrekleri çalıştırır. İdrar söktürücüdür.

2. C vitamini yönünden zengin olduğu için iskorbit hastalığının iyileştirilmesinde yararlıdır.

3. Bedeni güçlendirici toniktir.

4. Hafif müshil etkisi vardır.

Bu etkilerinden yararlanmak üzere, bitkinin yıl boyunca yeşil kalan körpe yaprakları toplanmalı, salatalara katılıp çiğ olarak bolca yenilmelidir.

Yaprakları, çıbanların iyileştirilmesinde etkili olur. Güneş yanıklarında rahatlatıcıdır. Bu etkileri sağlamak üzere, körpe kuzukulağı yaprakları toplanır. Ezilerek yara lapası yapılır ve şikâyet edilen yerlere dıştan uygulanır.

Gene yaprakları, güneş çarpması ve bitkinlik durumlarında iyileştiricidir. Bunun için bitkinin taze yapraklarıyla % 2 ya da % 3’lük infüzyon hazırlanır. Yani, 1 litre kaynar su, 20 ya da 30 gr. kuzukulağı yaprağının üzerine dökülerek 15-20 dakika demlendirilip infüzyon elde edilir. Bu infüzyondan, günde iki-üç kez birer bardak içilir.

Kuzukulağı türlerinin kökleri, antrakinon türevleri içerdiğinden müshil etkisi vardır. Safra söktürücüdür. Bu etkilerinden yararlanmak üzere, bitkinin toprağı kazılıp kökleri çıkarılır ve temizlenir. Bunlarla % 3-5’lik dekoksiyon hazırlanır. Yani, 1 litre sıcak suya 30-50 gr. kadar parçalanmış bitki kökü konulup 15-20 dakika kadar ağır ağır kaynatılır. Elde edilen dekoksiyon, günde iki-üç kez birer bardak olarak içilir.

Romatizması, böbrek ve gut hastalığı olanlar kuzukulağı yememelidir.