Karakafes otu
Symphytum officinale L.
(Diğer adı: Eşekkulağı) Hodangiller familyasındandır. Anayurdu Avrasya olup ülkemizde Kuzey Anadolu’da yetişmektedir. 120 cm’ye kadar boylanabilen, çokyıllık otsu bitkidir.
Karakafesotunun toprakta 3 m. ve hatta daha derine kadar inen kalın ve uzun, rizomlu bir kökü vardır. Dört köşe kesitli, tüylü, yeşil renkli ve boydan boya çizgili gövdesi, bitkinin tepesinde dallara ayrılan yapıdadır. Uca doğru sivrilen oval biçimli yaprakları kaba dokulu, belirgin damarlı ve koyu yeşil renklidir. İlkbahar sonunda başlayıp sonbahara kadar açan mavimsi mor renkli çiçekleri, çan biçimli ve yere doğru sarkık salkımlar halindedir.
Karakafesotu bol güneşli yerleri ve azotça zengin toprakları sever. Tohumlarıyla ya da daha hızlı gelişmesi için köklerinin bölünmesiyle çoğaltılır. Ancak bitki bir yere yerleştiğinde, o topraktan sökülüp atılmasının güç olacağı akıldan çıkarılmamalıdır.
Karakafesotu uçucu yağ, reçine, tanen, alkaloitler, yapışkan bitki sıvısı ve insanda hücre oluşumunu destekleyen allantoin adlı maddeyi içerir. Bitkide bulunan maddeleri daha da açımlarsak, yalnızca yapraklarının kalsiyum, potasyum, fosfor gibi değerli mineraller ile A, B12, C vitaminleri yönünden zengin olduğu sonucuna da varırız. İşte bu nedenle bazı yerlerde bilinçli beslenen kişiler tarafından karakafesotunun yaprakları çiğ olarak salatalara katılır, ıspanak gibi pişirilir. Gövdesi kaynatılıp ağartılarak kuşkonmaz gibi pişirilir ve yenir.
Aşağıda sayacağımız, insan bedenine çok yararlı etkileri nedeniyle adına Tıbbi karakafesotu da denilen bitkinin neredeyse mucizeler yarattığı iddialarına katılmamazlık edemiyoruz. Karakafesotu bitkisinin insana inanılmaz gibi gelen ve hiçbir yan etkisi bulunmayan tıbbi etkilerini ve bunlardan yararlanma yöntemlerini şöyle sıralayabiliriz:
Hangi Hastalıklarda Kullanılır: Bitki hücrelerin üremesini kolaylaştırır, dokularda sağlıklı seyri hızlandırır. Zor iyileşen yaralar, gastrit, mide ve 12 parmak bağırsak ülserleri, kemik ve kemik üstü iltihaplar, yaralanma ve kanamalarda haşlama olarak kullanılır. Karakafes otu kökleri halk tababetinde öksürük, bronşit, verem, kan kusma, burun kanaması, devamlı adet, rahim ve akciğer kanamaları, bağırsak iltihapları ( kalın bağırsak) ve kansere karşı kullanılır. Haricen çıban, burkulma, kemik kırılması, lenf bezleri şişliklerinde vs, yerlerde lapa halinde, boğaz ve ağız yaralarında gargara, sallanan diş ve diş etleri kanamalarında çalkalamakta kullanılır.
1. Diyareyi (ishali) keser ve peklik verir.
2. Yatıştırıcıdır.
3. Bedeni güçlendirici toniktir.
4. Kanı temizler.
5. İdrar yollarını temizler.
6. Balgam söktürücüdür.
7. Göğsü yumuşatır ve üst solunum yollarını da temizler.
8. Bronşit ve insanı taciz eden öksürük durumlarında iyileştirici ve rahatlatıcıdır.
9. Gastrit, onikiparmakbağırsağı ülserleri, ülserli kolit ve mide çeperinin zayıflaması nedeniyle oluşan fıtıklarda güçlü bir iyileştiricidir.
10. Damar ve doku büzücü etkileri nedeniyle iç ve dış kanamalarda iyileştiricidir.
11. Aynı etkisi nedeniyle hemoroitte (basur yaraları) iyileştirici olur.
Bütün bu önemli etkilerinden yararlanmak için, karakafese tunun kök ve rizomu (kökgövdesi) ilkbahar ve sonbaharda allantoin düzeyinin en yüksek olduğu dönemlerde toprağı kazılarak çıkarılır. Bunlar iyice temizlenir ve küçük parçalara ayrılır. 40-60 C derece sıcaklıkta kurutulur. Körpe yaprakları da toplanıp gölgelik bir yerde özenle kurutulur. Kurumuş yaprak ve kökleri karıştırılır. Bunlardan 1-3 tatlı kaşığı alınıp 1 bardak suda kaynama noktasına kadar ısıtılır. Sonra ateş kısılıp 10-15 dakika daha ağır ağır ısıtma işlemi sürdürülür. Böylece elde edilen dekoksiyondan günde üç kez birer bardak içilir.
1. Karakafesotu yara temizliği, yanık pansumanı ve cildi yumuşatma işlemlerinde de yararlıdır.
2. Kronik varikosel durumlarında da iyileştirici etki yapar.
Bu etkilerinden yararlanmak için yukarda tarifi verilen dekoksiyon kullanılır: Yara, yanık ve varikosel durumlarında dekoksiyon dıştan uygulanır. Cildi yumuşatma işlemlerinde losyon halinde ya da banyo suyuna bolca katılarak uygulanır.
1. Karakafesotu etkili bir yara iyileştiricidir.
2. Eklem ağrıları, berelenme, ezik, hafif yanık, kesik, burkulma ve şişmelerin iyileştirilmesinde etkili olur.
3. Yaralı yerlerimizde dokuların düzensiz oluşmasını önler.
Bu etkileri için bitkinin körpe yapraklarıyla yara lapası hazırlanır ve şikâyetli yerlere dıştan uygulanır. Çok derin yaralarda karakafesotunun uygulanmasında dikkatli olunmalıdır. Çünkü bitki yaranın üzerinde sağlıklı bir doku oluştururken altta kalan yara apse yapabilir.