Maydanoz otu (Yaprakları, Sürgünleri ve Çiçekleri) Yemek salata, baharat, çay ve natürel ilaç yapında kullanılır. Köklerinden çay ve natürel ilaç ve de tohumlarından çay ve eter yağı elde edilir. Tohumları ve eter yağı hafif zehirlidir bu nedenle dikkatle kullanılmalıdır.
Kıvırcık maydanoz ile Türk maydanozu sadece yaprak şekilleri ile farklıdır. Kıvırcık maydanozun yaprakları kıvrım kıvrım iken Türk maydanozu üç parçalı ve her parça ayrıca üç loplu olup kenarları dişlidir. Maydanoz iki yıllık bir bitki olup, birinci yıl sadece yaprakları ile kendini gösterir ve ikinci yıl çiçek açar. Gövde dikey yükselir ve oldukça sık çatallaşır ve dalların uç kısmında çiçek demetleri bulunur. Takriben 10-20 adet bir şemsiyeciği, 10-20 şemsiyecikse bir şemsiye meydana ge¬tirir. Çiçekleri oldukça taç yaprakları küre kalp veya oval şekilde beyaz renkli göbekte sarı döllenme tozlukları bulunur. Tohumları genellikle iki parçadan meydana gelir ve yumurta veya kalp şeklinde 2,5-3 mm uzunluğunda 2mm eninde grimsi esmer renkte ve üzerinde beyaz çizgiler bulunur.
Maydanoz otunun birleşimindeki maddeler;
Eter yağ türevleri %0,015-0,3 arasında olup ırkına (Feniltropan türleri) göre Apiol, Myristicin ve Elemicin %80-90 oranında bulunur ve ayrıca α- ve pinien α- ve phellandren ve myrcen içerir. Kıvırcık maydanozlarda genellikle myristicin ırkı hakimdir.
Flavonitler %2-7 arasında olup en önemlileri; Apiin (Apigenin-7-apiosylglikozit ve Chrysperiol-7- apiosylglikozit.
Kumarinler; Oxypeucedanin, Bergapten (=5- Methoxypsoralen) Pserolen, Imperatorin ve Izopimpinellin
Ayrıca vitaminler; C-Vitamini ve B3- vitamini (Nikotinamid) Potasyum minareli ve Korotinoitler içerir.
Maydanoz kökündeki maddeler şöyledir:
Uçucu yağ türevleri; %0,45-0,75 arasıda olup Kıvırcık maydanoz köklerinde Apiol %20-60, β-pinen %5-30 ve Terpinolen %5-40 ve Myristisin %5-20 iken kök maydanoz kökünde; β- pinen %20-40, β- Phellandren %5-15 ve Myristicin %5-15 oranındadır.
Flavonitler % 0,2-1,5 arasında olup Apiin ve Apigenin glikozit içerir.
Kumarinlerden; Oxypeucedanin, Bergapten, Imperatorin ve Izopimpinellin içerir.İdrar artıcı, adet söktürücü, düzensin adeti düzenleyici, kramp çözücü, balgam söktürücü, iştah verici, hazmettirici ve cinsel arzuyu artırıcı özelliktedir.
Araştırmalar: Maydanoz ot tozu ve kuş konmaz ot tozundan elde edilen haplarla 120 hasta üzerinde 8 hafta süreyle tedavi denemesi yapılmıştır. Bu tedavi denemesi sonucunda şişmanlığı önleyici, hafif kalp zafiyetini önleyici, yüksek tansiyona karşı ve vücudun su toplamasına karşı kullanılmış ve etkili olmuştur. (Nhp.2.96.247)
Kullanılması:
a) Araştırmalara göre Maydanoz ve Kuşkonmaz kök tozunda elde edilen hap şişmanlık, ödem, hafif kalp rahatsızlığı ve yüksek tansiyona karşı kullanılır.
b) Komisyon E’nin 02.03.1989 tarih ve 43 Nolu Monografi bildirisine göre maydanoz kökü idrar yoları hastalıklarını yıkamak ve böbrek kumlarına karşı yıkamak ve önlemek için kullanılır.
c) Halk arasında; Maydanozun ot, meyve (Tohum) ve kökleri ayrı ayrı kullanılır.
a) Tohumları ve tohumlarından elde edilen Eter yağı (Apiol) çok sert olması nedeni ile dikkatli kullanılması gerekir. Yarım kahve kaşığı Maydanoz tohumu sabah, öğle ve akşam birer çay bardağı içilir. Eter yağı ise genellikle haricen kullanılır. Maydanoz tohumu ve eter yağı hamile kadınlar için mahzurludur, çünkü rahmi harekete geçirerek çocuğun düşmesine neden olur. Maydanoz tohumlarından elde edilen eter yağı (Apiol) başta bit olursa bit olan yere eter yağı sürüldüğünde biti öldürür.
b) Maydanoz otu ve kökü başta idrar yolları yırtılması, böbrek ve mesane taşları, idrar tutamama, adet söktürme, hazımsızlık ve cinsel arzuyu artırmak için kullanılır. Maydanoz otu ayrıca hava değişimine (Tren, vapur veya araba tutması gibi) karşı kullanılır.
İki kahve kaşığı ince kıyılmış, kurutulmuş maydanoz otu veya kökünden demliğe konur ve üzerine 300-500 ml kaynar su ilave edilerek, 5,10 dakika demlemeye bırakıldıktan sonra süzülerek içilir.