MÜBAREK DİKEN, ŞEVKETOTU, PEYGAMBER DİKENİ
CNICUS BENEDICTUS L.
(Compostae-fam.)
Bulunduğu Yerler: Seyrek çalılar arasında, sıcak bölgelerde kuru otsu yerlerde yetişir.
Yapısı: 1m. kadar yüksek, gövde köşeli, doğru, dipten dallanır, bir veya iki yıllık otsu bir bitkidir. Kök uzun ve iğ biçimindedir.Dip yapraklar mızrak şeklinde, sivri ve ince sert kıllarla donatılmıştır, rozet halinde bulunurlar. Saptaki yapraklar bitişik ,(oturak) , alttakiler ise daha küçüktür, dalgalı ile tüysü arası damarla örümcek ağı gibi soluk yeşil, kenarları dikenlidir. Çiçek tablaları (kömeç) sapların ucunda ve yapraklar tarafından sarılıdırlar. Çiçekler sarı, bozumsu, meyve silindirik ve sert kıllı kanatçıklarla donatılmıştır.
Kullanılan Kısımlar: Bitkinin çiçekleri üst kısımları kullanılır. Bunlar çiçek açma zamanında haziran, temmuz aylarında toplanır. gölgede veya 40 dereceye kadar ısılı fırınlarda kurutulur. Rutubet % 14 tür. Kağıt torbalarda ve balya halinde paketlenir. Kuru bitki kokusuz ve acı tattadır. Kuru ve havadar binalarda muhafaza edilir.
Kimyevi Terkibi: seksvierpenli lakton, knisin, reçineli maddeler, helme, eterik yağ eserleeri, meniantine muadil acılık, tanenler, südü peynirleştiren enzim, nikotilamin, tuzlar başlıca magnezyum ihtiva eder.
Hangi Hastalıklarda Kullanılır: İştihayi uyarıcı, sindirim sistemi faaliyetlerini kuvvetlendirici te sirdedir. Ağır hastalık geçirenlere, herşeyi yemeyen, az yiyen çoçuklara iştah açtırıcı hazımsızlık düzenleyici , karaciğer ağrıları, kabız, nefes darlığı, histeri, nikris, dermansızlık, su toplama (ödem) gibi hastalıklarda kullanılır. Haricen çıban, deri kanserine karşı da kullanılır.
Halk tababetinde karaciğer iltihabı, sıtma, mide ve bağırsak ağrı ve ülserlerine, bağırsak tembelliği, sarılı, mesane ve böbreklerde kum, zor işeme, sinir zaafiyeti, histerik bayılmalar, kansızlık, ateroskleroza karşı kullanılması tavsiye olunur. Haricen yara, çıban, kanser ve şişkinliklere karşı kullanılır. Saplar beyaz alkol içerisinde (1/50 nisbetinde) (10 gün) bekletilirse sıraca illetine karşı kullanılır. Bitkinin taze usaresi böcek sokmalarına karşı; beyaz pelin ile birlikte solucanlara karşı kullanılır.
Kullanılışı: 1 çorba kaşığı bitki 400 gr. kaynar su ile haşlanır ve 1 saat bekletildikten sonra süzülür. Günde 4 defa yemeklerden evvel birer çay bardağı alınır. Halk tababetimizde şu şekilde kullanılır: Taze bitki lapa haline gelinceye kadar dövülür, aynı miktarda taze pelin ve 1 kahve kaşığı nişadır ile karıştırılarak kanserden harap olan yerlere konur.